Legion Czechosłowacki.

Po rozpadzie Czechosłowacji 15 marca 1939 roku, wielu czechosłowackich polityków i żołnierzy opuściło swój kraj, udając się na emigrację. Większa część z nich udała się do Francji, gdzie trafiło ich około czterech tysięcy, z czego przez terytorium polskie przedostało się i w sześciu transportach wypłynęło z Gdyni 1212 żołnierzy (w tym 477 lotników). Wstępowali oni następnie do francuskiej Legii Cudzoziemskiej, a lotnicy do sił powietrznych Armée l’Air.

After the fall of Czechoslovakia on the 15th of March 1939, many Czechoslovak politicians and soldiers left their country and emigrated. The larger part of these reached France, their numbers amounting to around 4,000. Of those that passed through Poland 1,212 soldiers (including 477 airmen) set sail (for France) from Gdynia in six freighters. They (the soldiers) entered the French Foreign Legion with the airmen going to the l’Armée d’Air.

Dekoracja lotników czechosłowackich za udział w walkach w 1939 roku w obronie polskiego nieba (oznaczeni x od lewej: V. Fischer, Vojtíšek, V. Jelínek, Broz, Ćermak, Jaroslav Kamarad, Leo Herbaćka, Francisek Naxera, Josef Řehák. Karel Štefánek (East Wretham 23.7.41, Wielka Brytania).

Decoration of Czechoslovak airmen who took part in the defence of the skies in 1939. From the left; V. Fischer, Vojtíšek, V. Jelínek, Brož, Čermák, Jaroslav Kamarád, Leo Herbaćka, František Naxera, Josef Řehák. Karel Štefánek – 23/07/41, East Wretham, UK.

W Polsce pozostało ok. 1000 żołnierzy (w tym 190 lotników), którzy nie chcieli się udawać na obczyznę, ale wzorem legionów z I Wojny Światowej walczyć o niepodległość swojego kraju.Na podstawie ustaleń z konsulatem czechosłowackim w Krakowie, w znajdującej się miejscowościach Bronowice Małe k/Krakowa oraz Leśna k/Baranowicz, utworzono obozy przejściowe grupujące specjalistów wojsk lądowych, natomiast lotników kierowano na przeszkolenie specjalistyczne do Centrum Wyszkolenia Lotniczego Nr 1 w Dęblinie.

About 1,000 soldiers remained in Poland (amongst them were 190 airmen) they didn’t want to go to a foreign country, but like the example of fighting for the independence of their country as a legion as in World War I. (Following) this line consulates were established in Krákow, in the area of Maly Bronowice and in Leśno near Baranowiczy. Camps were opened for groups of ground forces specialists, on the other hand, the airmen were sent for specialist training to the No. 1 Training Centre at Dęblin.

23 maja przybył do Polski generał armii Lev Prchala, a 20 czerwca pułkownik Ludvík Svoboda. Ze względu na rangę stanęli oni na czele tworzących się oddziałów. Wybuch wojny 1 września przerwał działania organizacyjne i 3 września dekretem prezydenta Ignacego Mościckiego powołano Legiony Czeski i Słowacki, działające razem jako Legion Czechosłowacki, którego dowódcą został mianowany generał broni Lev Prchala. Marszałek Edward Śmigły-Rydz wydał także odezwę do żołnierzy czechosłowackich, zachęcając ich do ochotniczego wstępowania do tworzonych jednostek.

On the 23rd of May, Army General Lev Prchala arrived and on 20th June Colonel Ludvík Svoboda. From the point of view of rank, they were at the head of the unit. War broke out on the 1st of September, bringing to a halt the activity of setting up the unit and on the 3rd of September a decree of President Ignacy Mościcki called for the Czech & Slovak Legion to act jointly as a Czechoslovak Legion, the command of which would pass from Gen Prchala to Marshal Edward Smigly-Rydz. A proclamation was also issued urging Czechoslovak soldiers to volunteer for this (newly) created unit.

Na miejsce formowania Legionu Czechosłowackiego wytypowano ośrodek w Leśnej, którego komendantem był pułkownik Karol Zborowski, a oficerem łącznikowym major Henryk Smrotecki. Z Bronowic Małych do Leśnej pierwszy transport kolejowy odjechał już 30 sierpnia wieczorem, przybywając na miejsce następnego dnia. 31 sierpnia przybył również pułkownik Ludvik Svoboda i objął dowodzenie nad zgromadzonymi tam oddziałami (ok. 700 osób).

Typical of the places set up for the formation (of the Legion), was the centre in Leśno, where the commandant was Colonel Karol Zborowski and the Liaison Officer was Major Henryk Smrotecki. The first rail transport (carrying volunteers) to Leśno departed from Malý Bronowice on the 30th of August, arriving the next day. Also arriving at this time was Colonel Ludvík Svoboda to take command of around 700 personnel.

Ponieważ przebieg walk na froncie był niekorzystny, 11 września pułkownik Svoboda zarządził ewakuację ośrodka. Żołnierzom wydano broń ręczną i maszynową, po czym ok. godz 16:00 wysłano ich transportem kolejowym w kierunku Sarne-Równe-Tarnopol.

Because the war front was uncertain, on the 11th of September Col Svoboda began to evacuate the centre. The soldiers took their small arms and equipment and at 1600 hours the first rail transport set off on the route Sarne – Równa – Tarnopol. Damage to the rail-tracks delayed the progress of the train and it didn’t reach Tarnopol until the 14th of September. Some personnel were designated to ensure the anti-aircraft defence of the town.

Zniszczenia linii kolejowej opóźniały ruch pociągów, tak więc stację w Tarnopolu osiągnięto dopiero 14 września. Trzy cekaemy wraz z 25 osobową obsługą wyznaczono do zapewnienia obrony przeciwlotniczej miasta. Następnego dnia Legion poniósł pierwszą ofiarę – w pobliżu wsi Hluboczek Wielki pociąg został zaatakowany przez samoloty słowackie. Od bratobójczego ognia pokładowych karabinów maszynowych zginął aspirant Vítězslav Grünbaum. 17 września kolumna przybyła do Horodyszcza, a dzień później dotarła do miejscowości Podhajce, gdzie została internowana przez wkraczające od wschodu oddziały Armii Czerwonej. Mała grupa pod dowództwem kapitana Fanty zdołała uniknąć internowania i trasą Tremblowa-Kopyczyńce-Husiatyń dotarła 21 września do granicy polsko-rumuńskiej.

The following day the ‘Legion’ suffered its first casualty, when a train was attacked by Slovakian aircraft in the area of the village of Hluboczek. Cadet (Aspirant) Vítězslav Grünbaum was killed by machine gunfire. On the 17th of September, the ‘column‘ reached Horodyszcza and a day later reached the area of Podhajce, where they were interned by the advancing Red Army. A small group under the command of Captain Fanta, avoided internment and on the 21st of September reached the Polish-Romanian border via Tremblova, Kopyczynce and Husiatyn.

4 września grupa około 200 Czechosłowaków, którzy pozostali jeszcze w Bronowicach, pod dowództwem kapitana Divoky wyruszyła koleją do Leśnej. Po przymusowym postoju w Świdniku w dniach 6-9 września, spowodowanym koniecznością odgruzowania zbombardowanego przez niemieckie lotnictwo miasta, Czechosłowacy przybyli do Leśnej 12 września, nikogo już nie zastając. Udali się więc na południowy wschód, 18 września osiągając Delatyń. Z tej miejscowości już pieszo przez Berezów-Kosowo-Kuty udali się w stronę rumuńskiej granicy, przekraczając ją 19 września. Byli żołnierze Legionu Czechosłowackiego zostali przez Rumunów internowani w miejscowości Jarmolinka.

On the 4th of September a group of 200 Czechoslovaks, who were still in Male Bronowice under the command of Captain Divorky, left by rail for Leśno. After an enforced stop in Świdnik, during 6-9th September, when they suffered a heavy attack by the Luftwaffe near the town, they arrived in Leśno on the 12th of September. They couldn’t find anybody there and moved on to the south-east reaching Delatyń on the 18th of September. From here they continued on foot via Berezów, Kosowo and Kuty, reaching the Romanian border and crossing in on the 19th of September. The legionaries were interned by the Romanians at Jarmolinka.

Czechosłowacka Eskadra Rozpoznawcza.
Czechoslovak Reconnaissance Squadron.

Żołnierze lotnictwa czechosłowackiego przedostawali się do Polski na różne sposoby – pieszo, koleją jak również na pokładzie swoich samolotów. 7 czerwca ośmiu lotników służących w 64 Eskadrze 3 Pułku Lotniczego wystartowało czterema samolotami z lotniska w Pieszczanach i udało się w stronę Polski. Na pokładzie samolotu Aero A.100 byli to: kapral pilot Josef Hrala i plutonowy mechanik Ludevic Iwanic. Po półtoragodzinnym locie wylądowali w Krakowie. Z kolei załogi lecące na 3 samolotach Letow S.328 (kapral pilot Imrich Gablech, plutonowy mechanik Frantisek Knotek, kapral pilot Josef Knotek, kapral pilot Josef Kana, kapral mechanik Josef Rehak, Jan Lazar i starszy szeregowy Karol Volach) po trzygodzinnym locie wylądowały w Dęblinie. Wszystkich tych lotników z dniem 1 sierpnia wcielono do polskich oddziałów i wraz z naszymi podchorążymi odbywali oni przeszkolenie w Centrum Wyszkolenia Lotniczego Nr 1 w Dęblinie. Spośród lotników odpływających do Francji 26 sierpnia grupa 13 żołnierzy wyraziła chęć pozostania w Polsce. Byli to sierżanci: J. Mokrejš, V. Murcek, K. Richter, V. Smrčka, J. Flekal, plutonowi J. Dobrovolný, J. František, O. Kestler, T. Motyčka, M. Pavlovič, Z. Škarvada oraz kaprale J. Balejka i J. Vychnis.

Czechoslovak airmen arrived in Poland by various means – on foot, by rail and also in their aircraft. On the 7th of June eight airmen serving in the 64th Sqn – 3rd Air Regiment, took off with four aircraft from the airfield at Piešťany and reached Poland. Onboard an Aero A.100 aircraft was Cpl pilot Jozef Hrala and Airman mechanic Ľudevít Ivanič. After a one and a half hour flight, they landed at Krákow. Three Letov S328 aircraft followed them (Cpl pilot Imrich Gablech, Airman mechanic František Knotek, Cpl pilot Jozef Kaňa, Cpl Mechanics Jozef Řehák and Jan Lazar and Senior airman Karol Volach. After a three hour flight, they landed at Dęblin. All these airmen were incorporated into the Polish Air Force and were posted together with their Warrant Officers to No.1 Air Training Centre at Dęblin. Amongst the airmen sailing to France on the 26th of August were a group of 13 soldiers who wanted to stay in Poland. They were Sgts J Mokrejš, V Murcek, K Richter, V Smrčka, J Flekal, platoon leader J. Dobrovolný, J. František, O. Kestler, T Motyčka, M Pavlovič, Z Škarvada plus Cpls J Balejka and J Vychnis.

Wymienionych wyżej lotników skierowano do Eskadry Ćwiczebnej Obserwatorów, gdzie pod okiem instruktorów: starszego sierżanta Józefa Zwierzyńskiego, sierżanta Bolesława Hofmana oraz plutonowego rezerwy Wilhelma Kosarza, zapoznali się z typami samolotów używanymi w naszym lotnictwie.

Chosen for advanced training and posted to the Observer Training Squadron where they were under the eye of instructor Snr Sgt Zwierczynski, were Sgt Boleslav Hofman and Sgt (Reserve) Vilém Košař, they were to familiarise themselves with the types of aircraft used in the Polish Air Force.

Po ogłoszeniu mobilizacji 30 sierpnia 1939 roku w szeregi naszego lotnictwa wcielono 93 lotników czechosłowackich, a dalszych 97 oczekiwało na przydział w ośrodkach w Bronowicach i Leśnej. Z personelu tego rozpoczęto 4 września tworzenie Czechosłowackiej Eskadry Rozpoznawczej, a część personelu znalazła się w utworzonym 7 września plutonie porucznika pilota Zbigniewa Osuchowskiego. Czechosłowacka Eskadra Rozpoznawcza organizowała się na lotnisku Góra Puławska k/Puław i po skompletowaniu liczyła ok. 60 członków personelu i dysponowała 11 samolotami Potez XXV i RWD-8. Po wykonaniu kilku lotów zapoznawczych przeniosła się na lądowisko Krzywda k/Radzynia Podlaskiego. W dniach 7-9 września miejscem jej stacjonowania były Bełżyce k/Lublina, a do 12 września Wola Gałęzowska k/Bychawy. Na dalszym szlaku znalazły się lodowiska w Piaskach Luterskich, Radziechowie i Lubomli. 15 września eskadrę przerzucono na lotnisko Kiwierce k/Kowla, gdzie z powodu mgły podczas lądowania w terenie przygodnym uszkodzono 3 samoloty. Następnego dnia pozostałe maszyny odleciały do Łucka. Podczas lądowania w Łucku samolot pilotowany przez sierżanta Viléma Murcka został zestrzelony przez polską rzecz zgrupowania wojsk broniącego Łucka pod dowództwem generała brygady Piotra Skuratowicza. Ostatnim miejscem postoju eskadry był Tarnopol, gdzie oddział został internowany przez wkraczające oddziały radzieckiej Armii Czerwonej.

After the announcement of mobilisation on the 30th of August 1939, some 93 Czechoslovak airmen were directed into Polish service. A further 97 were waiting to go to the centres in Bronowice and Leśno. A Czech Reconnaissance Squadron was created from these personnel on the 4th of September. Some of the personnel found themselves designated on the 7th of September, to the ‘Platoon’ of Lt Pilot Zbigniew Osuchowski. The Czechoslovak recce’ unit was set up at the airfield of Góra Puławska (near Puław) and after formation, it consisted of 60 personnel with 11 aircraft at their disposal (Potez XXV and RWD-8). After carrying out a few recce’ flights they transferred to the airstrip at Krzywda near (Radzine Plodlaske). In the days between the 7th and 9th of September, they were based at Belzyca (near Lublin) and up to the 12th of September, they were based at Wola Gałęzowska (near Bychawa). Further along (the way) they found themselves at strips in Piaske Luterskie, Radziechow and Lubomu. On the 15th of September, the unit was transferred to a strip at Kiwierce (near Kowla) where because of mist (and poor visibility), three aircraft were damaged whilst they were landing. The following day the remaining aircraft flew to Luck. During the landing at Luck, the aircraft flown by Sgt Vilém Murcek was shot down by Polish! anti-aircraft fire. Fortunately, the pilot suffered only slight injuries. The aircraft carried out a few flights in defence of Luck (The text is cut off here at the bottom of the page and is difficult to make out) – group of troops at Łuck under the command of Brigadier General Piotr Skuratowicz. Their final base was at Tarnopol, where they were interned by the advancing Red Army.

Stacjonujący na lądowisku koło majątku Wielkie Sośniewice pluton porucznika obserwatora Zbigniewa Osuchowskiego przyjął w swoje szeregi kilku lotników czechosłowackich (między innymi plutonowych pilotów Josef František, Matěj Pavlovič, Zdeněk Škarvada, Tomáš Motyčka i kapral pilot Josef Balejka) oraz ich dotychczasowych polskich instruktorów. Oddział używał nieuzbrojonych samolotów szkolnych typów PWS-26 i RWD-8. Po kilkukrotnej zmianie lądowisk oddział ten w dniach 16-18 września brał udział w obronie Łucka, a następnie w dniach 18-22 września działał na korzyść doraźnie tworzonych oddziałów pod dowództwem generała brygady Stefana Strzemieńskiego oraz pułkowników Kazimierza Halickiego i Stefana Hanki-Kuleszy. Podczas tych lotów dochodziło do ataków na kolumny marszowe nieprzyjaciela z wykorzystaniem zabieranych do kabiny samolotów granatów ręcznych.

Based at the airstrip near Welki Sośniewice, the ‘Platoon’ of Lt Zbigniew Osuchowski, had taken on a number of Czechoslovak airmen (amongst them were; Sgt Pilots Josef František, Matěj Pavlovič, Zdeněk Škarvada, Tomáš Motyčka and Cpl pilot Josef Balejka, together with their previous instructors. The unit used the unarmed training aircraft PWS-26 and RWD-8. After a few changes of airstrip during the period of the 16th to the 18th of September, the unit took part in the defence of Łuck and following that during the period of the 18th to the 22nd of September, they acted as one of the ad-hoc units under the command of Brigadier General Stefan Strzemenski or Colonels Kazimierz Halicky and Stefan Hankl-Kuleszy. During these flights they carried out an attack on a marching column of enemy troops using hand-grenades that they had carried in the aircraft cockpits.

Z rozkazu generała Strzemieńskiego 22 września po południu ostatnie 6 samolotów jednostki odleciało z Kamionki Strumiłłowej do Rumunii, gdzie \ lotnicy zostali internowani. W uznaniu zasług bojowych porucznik Osuchowski przedstawił do odznaczenia Krzyżem Walecznych plutonowych Frantiska i Pavloviča oraz kaprala Balejkę.

On the orders of General Strzemenski, the last six aircraft started south on the 22nd of September. They took off from Kamionka Strumillowa for Romania, where they were interned. In recognition of their gallant service, Lt Osuchowksi presented the Cross of Valour to Sgts František and Pavlovič and to Cpl Balejka.

Lotnicy czechosłowaccy wykonali około 400 lotów w ogólnym czasie 1500 godzin. Podczas walk w Polsce w 1939 roku odnotowano następujące straty:

During these times Czechoslovak airman carried out around 400 sorties and completed 1500 operational hours. During the battle in Poland in 1939 the following losses were recorded;

2 września podczas bombardowania Dęblina polegli: Štefan Kurka, Zdeněk Rous oraz Ondřej Šandor; ranni zostali: Viktor Krucha, Miloslav Štepanek, Viktor Hekl oraz Josef Komínek.

2nd September – During an air raid on Deblin the following were killed; Štefan Kurka, Zdeněk Rous and Ondřej Šandor, plus Viktor Kurcha, Miloslav Štepáněk, Viktor Hekl and Josef Komínek were wounded.

8 września na lotnisku Bełżyce zginął tragicznie plutonowy Vaclav Pěšička.

8th September- At Bełżyca airfield Lt Václav Pěšička died tragically.

15 września na skutek ostrzału własnej artylerii przeciwlotniczej podczas lądowania w Łucku został ranny sierżant Vilém Murcek.

15th September – Sgt Vilém Murcek was wounded when fired on by AA whilst landing at Łuck.

21 września podczas lądowania w terenie przygodnym został ranny porucznik Jiří Sehnal.

21st September – Lt Jiří Sehnal was wounded whilst making a forced landing

Plutonowy pilot Josef Řehák z plutonu porucznika obserwatora Zbigniewa Osuchowskiego odznaczony Krzyżem Walecznych.

Pilot Lt Josef Řehák from the Recce ‘Platoon’ of Lt Zbigniew Osuchowski receiving the (Polish) Cross of Valour.

SOURCES:

Czech Legion in Poland – Slansk Scientific Institute – Katowice 1989
Jerzy Pawlak – Polish Squadrons in the September 1939 Defence – Komunickacja &; Lacznosc – Warsaw 1991

© copyright and curtesy of Marcin –www.dws-xip.pl

Translated from an original Polish article by
Flt Lt J Rennison Ret’d
May 2013